Je kind van 11 zit op TikTok, je nichtje van 9 bekijkt dagelijks Instagram Reels. En eerlijk? Vandaag hoort sociale media gewoon bij hun leven. Maar hoe veilig is zo’n digitaal leven eigenlijk? De voorbije week laaide het debat in België opnieuw op na alarmerende cijfers van VRT NWS: jongeren krijgen binnen het uur pro-anorexiafilmpjes te zien op TikTok en Instagram. Vlaams minister van Welzijn Caroline Gennez vindt dat het genoeg is geweest. Zij wil actie. Maar hoe? Verbieden of opvoeden en begeleiden?
In dit artikel lees je wat er aan de hand is, wie welke oplossing voorstelt en wat jij kan doen als ouder, leerkracht of organisatie.
Uit een onderzoek van VRT NWS blijkt dat jongeren binnen de zestig minuten na het openen van hun sociale media-apps al video’s te zien krijgen die extreem vermageren aanmoedigen. Het gaat om zogenaamde ‘pro-ana’ content, waarbij eetstoornissen niet alleen genormaliseerd worden, maar zelfs gepromoot.
Denk aan video’s waarin jongeren tips delen om maaltijden over te slaan of kilo’s te verliezen. Dit gebeurt openlijk op populaire kanalen zoals Instagram en TikTok.
Video's op Instagram Reels en TikTok waarin jongeren tips vragen en geven
“Een hallucinante realiteit", noemt minister Gennez het. Ze pleit voor een reeks maatregelen om jongeren beter te beschermen tegen deze toxische content:
Niet iedereen is overtuigd van een totaalverbod. De Gezinsbond kiest eerder voor preventie dan repressie. Ook influencer Ender Scholtens noemt een verbod weinig haalbaar: “Moeten we dan ID’s gaan invoeren op elk platform?”
Toch ziet leerlingenbegeleidster Charlotte Cox wel voordelen. Zij spreekt dagelijks met jongeren die worstelen met pestgedrag, zelfbeeld en mentale problemen. “De helft van mijn gesprekken gaat daarover. Vroeger stopte het aan de schoolpoort. Nu gaat het 24/7 door.”
Of er nu een verbod komt of niet, het probleem is duidelijk … Onze tieners worden vandaag volop blootgesteld aan schadelijke content op sociale media. De vraag is dus niet of, maar hoe we hen kunnen beschermen. Gelukkig zijn er nu al manieren om hen beter te begeleiden in hun digitale leven.
Een eerste belangrijke stap is praten over sociale media. Vraag aan je kind wat ze bekijken, met wie ze praten en welke filmpjes of accounts ze leuk vinden. Door open te communiceren, toon je interesse en geef je ruimte voor kritische reflectie. Dat maakt het makkelijker om te signaleren wanneer iets niet oké is.
Daarnaast is het essentieel om de instellingen van sociale media-accounts goed te beheren. Zorg ervoor dat het profiel van je kind op privé staat en beperk de interactie met onbekenden. Een veilige digitale omgeving begint bij eenvoudige maar doeltreffende keuzes.
Ook je eigen gedrag speelt een rol. Geef zelf het goede voorbeeld door bewust om te gaan met je schermtijd, kritisch te zijn over wat je deelt en gesprekken aan te gaan over online-ervaringen. Jongeren kijken niet alleen naar wat je zegt, maar ook naar wat je doet.
Mediawijsheid is ten slotte een collectieve verantwoordelijkheid. Organiseer vormingen of workshops op school, binnen je organisatie of vereniging. Gebruik de bestaande tools van bijvoorbeeld Mediawijs.be, JAC of OverKop, die laagdrempelig en praktisch inzetbaar zijn.
En misschien wel het belangrijkste, blijf zelf mee. Want hoe kun jij jongeren begeleiden als je niet begrijpt wat er speelt in hun digitale leefwereld? Hier komt een platform zoals Someflex in beeld. Via ons online leerplatform leer je op een haalbare en praktijkgerichte manier hoe sociale media en AI evolueren, welke risico’s er zijn en hoe je die kennis vertaalt naar concrete begeleiding.
Blijf up-to-date met korte videolessen en leerprikkels over sociale media en AI. Jij sluit je aan bij een actieve community van +2000 professionals. Je leert hoe je digitale trends begrijpt en inzet, zonder overspoeld te raken. Geen zware opleidingen, maar leermomenten die passen in een drukke agenda. Als ouder, leerkracht of professional hoef je het niet alleen te doen. Met het Someflex leerplatform sta je sterker in een wereld die constant in beweging is.
In Australië zijn jongeren onder de 16 al volledig verboden op sociale media. In de VS ligt het wetsvoorstel KOSMA op tafel, dat jongeren tot 13 jaar wil weren van social media, en gepersonaliseerde content voor tieners tot 17 wil afschaffen. Vlaanderen kijkt met grote ogen toe. Gaan wij ook die richting uit?
Gennez haalt het Australische model regelmatig aan als inspiratie. Toch beseft ze dat zo'n verbod zonder goede handhaving weinig zin heeft. Daarom roept ze op tot samenwerking met Europa én de techgiganten.
Het debat is complex, maar de richting is duidelijk. Jongeren hebben bescherming nodig. Verbieden alleen volstaat niet. Maar niets doen is ook geen optie. We hebben duidelijk nood aan een breed plan van aanpak, met ruimte voor regelgeving, mediawijsheid en betrokkenheid van ouders en scholen. Want sociale media verdwijnen niet meer. De vraag is dus niet of jongeren ermee in aanraking komen, maar hoe goed wij hen kunnen voorbereiden op wat ze daar tegenkomen.
En dat begint bij jezelf. Wie jongeren wil begeleiden, moet zelf mee zijn met de digitale wereld. Someflex helpt je daarbij. Niet met een eenmalige cursus, maar met een platform dat met jou meegroeit. Zo word je geen toeschouwer in het debat, maar een actieve gids voor de volgende generatie.
Bronnen:
VRT NWS - Moet je sociale media verbieden voor kinderen?
VRT NWS - Hoe kan je jouw sociale media veiliger maken?
The Verge – Another bill wants to ban kids from social media
Nieuwsblad - Caroline Gennez: "Moeten gebruik van sociale media door jongeren veel beter reguleren"